Όταν πάμε σε χώρες του εξωτερικού, βλέπουμε πολύ κόσμο να επισκέπτεται τα μουσεία και τις πινακοθήκες. Πολλές φορές δεν μπορείς να βρεις εισιτήριο για ένα θέατρο ή για μια συναυλία. Βλέπουμε κόσμο να συχνάζει στα βιβλιοπωλεία του εξωτερικού. Έχουμε σκεφθεί γιατί συμβαίνει αυτό; Είναι οι Αμερικανοί, οι Άγγλοι, οι Γερμανοί, οι Γάλλοι ή οι άλλοι Ευρωπαίοι τόσο μορφωμένοι, τόσο καλλιεργημένοι, τόσο φιλομαθείς, τόσο «κουλτουριάρηδες» ή μήπως συμβαίνει κάτι άλλο;
Μήπως οι πολίτες αυτών των χωρών έχουν μάθει να ακούνε μουσική, να βλέπουν εκθέσεις, να επισκέπτονται μουσεία, να βλέπουν θέατρο, να διαβάζουν βιβλία; Και πού το έχουν μάθει; Μήπως αυτή η ευαισθησία τους έχει καλλιεργηθεί στα σχολικά τους χρόνια, μέσα από το πρόγραμμα και τις δραστηριότητες του Σχολείου;
Ε, λοιπόν, κατά κανόνα αυτό συμβαίνει. Το Σχολείο τους φέρνει σε επαφή και τους κάνει να αγαπήσουν την Τέχνη «εξ απαλών ονύχων», από μικρά παιδιά. Με τρόπο μάλιστα ελκυστικό, όχι καταπιεστικό, ως απόλαυση, όχι ως αγγαρεία, ως βίωμα και ως σημαντική μάθηση, όχι ως μάθημα, και μάλιστα παρακατιανό. Τους οδηγεί δηλαδή από νωρίς, σταδιακά, μελετημένα και με διάρκεια, να γνωρίσουν και να αγαπήσουν την Τέχνη και τον πολιτισμό γενικότερα. Όχι για να γίνουν μουσικοί, ζωγράφοι, ηθοποιοί, συγγραφείς ή καλλιτέχνες, αλλά για να γίνουν καλλιεργημένοι πολίτες με ευαισθησίες για την Τέχνη, τοωραίο και την αισθητική. Για ό,τι απευθύνεται στην ψυχή και στο συναίσθημα, τη «συναισθηματική νοημοσύνη», που μπορεί άριστα να συμβαδίζει και να συμπληρώνει την καλλιέργεια της γνώσης, της λογικής και της κριτικής ικανότητας. Τελικός στόχος αυτής της έμφασης στον πολιτισμό είναι η εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής.
Εμείς τι κάνουμε; Το ελληνικό σχολείο είναι ένα σχολείο προσανατολισμένο στις γνώσεις και για την ακρίβεια στις πληροφορίες. Ένα σχολείο προσανατολισμένο αποκλειστικά στις εισαγωγικές εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο. Καλός μαθητής και επίδοξος επιτυχημένος πολίτης είναι αυτός που θα εισαχθεί σε ένα Ανώτατο Ίδρυμα! Αυτός που θα αποκτήσει ένα πανεπιστημιακό πτυχίο!
Και ο άνθρωπος; Η ποιότητα της ζωής του; Οι ευαισθησίες, τα ενδιαφέροντα, η καλλιέργεια της ψυχής, οι πνευματικές ανησυχίες για ό,τι είναι πέρα από την επαγγελματική του καταξίωση; Η αναζήτηση για τα πράγματα που ομορφαίνουν τη ζωή και της δίνουν νόημα και άλλη ποιοτική διάσταση; Όλα αυτά είναι εκτός Παιδείας. Στους σκοπούς της σχολικής μόρφωσης ανήκουν μόνο οι ποσοτικές, οικονομικές, καταναλωτικές και υλικές επιδιώξεις!
Αν αυτός ο προβληματισμός για την Παιδεία έχει σημασία, τότε πρέπει να γίνουν ορισμένες αλλαγές στη «φιλοσοφία» και στην οργάνωση του σχολικού προγράμματος. Να εισαχθεί μια «ζώνη πολιτισμού» στο πρόγραμμα, που δε θα είναι «μάθημα», αλλά μάθηση και καλλιέργεια με δραστηριότητες που θα καλλιεργούν και θα ενθαρρύνουν τις ευαισθησίες των παιδιών.
Αυτό έχουμε καθιερώσει στο σχολείο μας. Ένα δίωρο την εβδομάδα, οι τελευταίες δύο ώρες του προγράμματος της Παρασκευής, αφιερώνονται στην πολιτιστική καλλιέργεια όλων των μαθητών του Δημοτικού και του Γυμνασίου. Σ’ αυτό το δίωρο άλλος μαθητής επιλέγει και ασχολείται με τη μουσική, άλλος με τη ζωγραφική, άλλος με το θέατρο, άλλος με το χορό, άλλος με το περιβάλλον κ.λ.π. Κάθε μαθητής μάλιστα έχει τη δυνατότητα να αλλάζει «ομάδα» από τη μια χρονιά στην άλλη, ώστε να παρακολουθήσει περισσότερα αντικείμενα.
Την επιλογή της ομάδας την κάνουν κάθε φορά οι ίδιοι οι μαθητές με τη συνεργασία του καθηγητή της μουσικής, των καλλιτεχνικών, με το φιλόλογο, το γυμναστή και άλλους εκπαιδευτικούς, που έχουν γνώσεις και ευαισθησίες για την τέχνη και τον πολιτισμό γενικότερα. Για την υλοποίηση των αντιστοίχων αντικειμένων το σχολείο διαθέτει τους κατάλληλους χώρους, ειδικές αίθουσες-εργαστήρια και ό,τι άλλο χρειάζεται.
Με τον τρόπο αυτό οι δάσκαλοι βοηθούν κάθε μαθητή να ανακαλύψει πτυχές της προσωπικότητάς του, ταλέντα και ξεχωριστές ικανότητες, που ίσως αγνοεί. Και δεν είναι λίγες oι περιπτώσεις μαθητών που μέσα από τις σχολικές «ομάδες» βρίσκουν αυτό που πραγματικά τους ενδιαφέρει και τους συγκινεί και, κυρίως, έναν ουσιαστικό λόγο, για να αγαπήσουν το σχολείο. Πολλές φορές μάλιστα βρίσκουν τον επιστημονικό και επαγγελματικό προσανατολισμό τους και το δρόμο που θα τους κάνει όχι μόνο επιτυχημένους επαγγελματίες, αλλά και ευτυχισμένους ανθρώπους.
